Transformatie monumentaal kerkgebouw
De Sint Josephkerk in Heelsum is vanwege het teruglopen van het aantal parochianen enkele jaren geleden 'aan de eredienst onttrokken'. Stichting Woonvlinder zag de potentie van dit gebouw en tekende recent met de gemeente Renkum een haalbaarheidsovereenkomst om het monumentale gebouw te transformeren tot een woongemeenschap. ARCOM tekende voor het ontwerp van de appartementen, studio's en leefruimten.
De Sint Josephkerk is ontworpen door architect Fons Vermeulen en is samen met de naastgelegen pastorie en vrijstaande kerktoren een gemeentelijk monument in de stijl van de Bossche School. Kenmerkend voor deze architectuurstroming zijn de vierkante en natuurlijke vormen, een vast ritme en maatstelling - het plastische getal - en een sobere, ingetogen materialisatie. De drie gebouwen vormen samen een afgewogen ensemble in een royale, natuurlijke omgeving.
architectuur
"Om het kerkgebouw zowel van buiten als van binnen zo min mogelijk aan te tasten, kozen we voor een concept waarbij de woonunits als losse elementen in het gebouw worden geplaatst." aldus Henno Westeneng, architect. "Dit zodanig dat aangesloten wordt bij het bestaande, strakke ritme en er een logisch semi-openbaar gebied ontstaat waarbij mensen elkaar ontmoeten en samen activiteiten ondernemen. De dagkapel en de kleine Sint Josephkapel behouden hun functie, de apsis wordt getransformeerd tot muziekruimte en de vergaderruimten worden omgevormd tot werk- en atelierruimten. In het hart van de kerk komt een grote kas; het bruisende hart waar mensen elkaar ontmoeten, wordt gegeten en gedronken en allerlei andere activiteiten zullen plaatsvinden.
Het uitgangspunt om een monumentaal, relatief gesloten gebouw zo min mogelijk aan te tasten en toch te bestemmen als woongebouw conflicteert met elkaar. Want om het te laten voldoen aan de huidige regelgeving is licht en lucht noodzakelijk. De oplossing is gevonden in het openen van een deel van het dak. Daarbij handhaven we de bestaande constructie zodat het dak optisch doorloopt en zonlicht op een gefilterde wijze het gebouw binnen komt.
Qua materialisatie wordt aangesloten bij de bestaande combinatie van metselwerk, beton en hout. Daarbij worden de gedemonteerde materialen zoveel mogelijk circulair gebruikt en wordt gekozen voor biobased producten.
programma
Stichting Woonvlinder wil appartementen voor kleine huishoudens in de kerk mogelijk maken. "Het worden 12 woonunits van tussen de 25 en 60 vierkante meter in de kerk zelf én drie appartementen op de verdieping van de parochiewoning”, zegt stichtingbestuurder Arthur van Iterson. "De mensen die er komen wonen, vormen een gemeenschap. De betrokkenheid op de omgeving is groot. Er komen gezamenlijke voorzieningen, zoals een keuken en een eetzaal, die ook voor de mensen uit de wijk bedoeld zijn. Zo kan de lokale gemeenschap omzien naar elkaar, net als toen de kerk nog in gebruik was. Maar als een bewoner behoefte heeft aan afzondering kan dat ook. De woonunits hebben ook de nodige eigen voorzieningen.”
ontmoetingsplek voor de wijk
De kerkdeuren gaan permanent open. "Iedereen die wil, kan binnenlopen”, vertelt Jeroen van Slooten, die beheer is van het kerkgebouw en straks samen met zijn vrouw de leefgemeenschap gaat leiden. "Bezoekers kunnen zowel aan de voorkant als de zijkant het gebouw in wandelen. Het moet een soort parkachtig karakter krijgen waar iedereen zich welkom voel!"
Naar verwachting zal de uitvoering in de loop van volgend jaar van start gaan en kunnen de bewoners in 2025 hun intrek nemen in dit getransformeerde, monumentale kerkgebouw.