Transformatie monumentaal kerkgebouw

De Sint Josephkerk in Heelsum is vanwege het teruglopen van het aantal parochianen enkele jaren geleden 'aan de eredienst onttrokken'. Stichting Woonvlinder zag de potentie van dit gebouw en tekende met de gemeente Renkum een haalbaarheidsovereenkomst om het monumentale gebouw te transformeren tot een woongemeenschap. ARCOM tekende voor het ontwerp van de appartementen, studio's en leefruimten.

De Sint Josephkerk is ontworpen door architect Fons Vermeulen en is samen met de naastgelegen pastorie en vrijstaande kerktoren een gemeentelijk monument in de stijl van de Bossche School. Kenmerkend voor deze architectuurstroming zijn de vierkante en natuurlijke vormen, een vast ritme en maatstelling - het plastische getal - en een sobere, ingetogen materialisatie. De drie gebouwen vormen samen een afgewogen ensemble in een royale, natuurlijke omgeving. 

architectuur

Om het kerkgebouw zowel van buiten als van binnen zo min mogelijk aan te tasten, kozen we voor een concept waarbij de woonunits als losse elementen in het gebouw worden geplaatst. Dit zodanig dat aangesloten wordt bij het bestaande, strakke ritme en er een logisch semi-openbaar gebied ontstaat waar mensen elkaar ontmoeten en samen activiteiten kunnen ondernemen. De dagkapel en de kleine Sint Josephkapel behouden hun functie, de apsis wordt getransformeerd tot muziekruimte en de vergaderruimten worden omgevormd tot werk- en atelierruimten. In het hart van de kerk komt een grote kas. Het bruisende hart waar mensen elkaar ontmoeten, wordt gegeten en gedronken en allerlei andere activiteiten zullen plaatsvinden. 

Het uitgangspunt om een monumentaal, relatief gesloten gebouw zo min mogelijk aan te tasten en toch te bestemmen als woongebouw conflicteert met elkaar. Want om het te laten voldoen aan de huidige regelgeving is licht en lucht noodzakelijk. De oplossing is gevonden in het openen van een deel van het dak. Daarbij handhaven we de bestaande constructie zodat het dak optisch doorloopt en zonlicht op een gefilterde wijze het gebouw binnen komt.

Qua materialisatie wordt aangesloten bij de bestaande combinatie van metselwerk, beton en hout. Daarbij worden de gedemonteerde materialen zoveel mogelijk circulair gebruikt en wordt gekozen voor biobased producten.

programma

Stichting Woonvlinder wil appartementen voor kleine huishoudens in de kerk mogelijk maken. Het worden 12 woonunits van tussen de 25 en 60 vierkante meter in de kerk zelf en drie appartementen op de verdieping van de parochiewoning. De mensen die er komen te wonen, vormen een gemeenschap. Er komen ook gezamenlijke voorzieningen, zoals een keuken en een eetzaal, die ook voor de mensen uit de wijk bedoeld zijn. Zo kan de lokale gemeenschap omzien naar elkaar, net als vroeger, toen de kerk nog in gebruik was.  

ontmoetingsplek voor de wijk

De kerkdeuren staan permanent open. Iedereen die wil, kan binnenlopen. Bezoekers kunnen zowel aan de voorkant als de zijkant het gebouw in wandelen. Het moet een soort parkachtig karakter krijgen waar iedereen zich welkom voelt.

Naar verwachting zal de uitvoering in de loop van 2024 van start gaan en kunnen de bewoners in 2025 hun intrek nemen in dit getransformeerde, monumentale kerkgebouw.